Literature

The Story of Ahalyā and Devendra

Once upon a time there lived a great seer named Gautama and he was sentient of things from times past, present, and future. He had a wife named Ahalyā, whose beauty surpassed that of the apsarās.

Once, Devendra caught a glimpse of her, was besotted by her beauty, and desired her. The minds of the lords, blinded by riches, takes to immoral paths from time to time, indeed! Ahalyā refused his proposals.

ಕಲಾಮೀಮಾಂಸೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಿದ್ವದ್ರಸಿಕರಿಂದಲೇ ಮೊದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಮುಂದೆ ಆಯಾ ಕಲೆಗಳ ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡು ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿ-ವೈಶದ್ಯಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತದೆ. ಅದೆಷ್ಟೋ ಬಾರಿ ಕಲಾನಿರ್ಮಾತೃಗಳಾದ ಕವಿ-ಕಲಾವಿದರಿಗೇ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕಲೆಗಳ ರೂಪ-ಸ್ವರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿರುವ ಸೊಗಸನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಂಥ ಸೊಗಸಿನ ಲಕ್ಷಣಪರಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ನಡಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಾಗಲಿ, ಮನೋಧರ್ಮವಾಗಲಿ ಅವರಿಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಹಲಕೆಲವರು ಕವಿ-ಕಲಾವಿದರು ತಮ್ಮ ಕಲಾಮಾಧ್ಯಮದ ನಿರ್ಮಾಣರಹಸ್ಯವನ್ನೂ ಆಸ್ವಾದವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನೂ ವಿವರಿಸಬಲ್ಲವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಂದೂ ಕಡಮೆ.

One of the days following this, Vatsarāja had a lavish party where he enjoyed drinking with Vāsavadattā and Padmāvatī. Later he called for Gopālaka, Rumaṇvanta, Vasantaka, and Yaugandharāyaṇa at a place that was not very crowded.  During the course of his conversation with them, when the topic turned to his days of separation [from Vāsavadattā], he narrated this tale:

Back in the royal palace of Magadha, Vāsavadattā tried to contain her sorrow. She sought solace in gazing upon the paintings depicting Sītā’s woes in the period where she was separated from Rāma. Looking at her beauty and conduct, Padmāvatī was convinced that Avantikā was a high-born lady and treated her accordingly. The princess felt Avantikā’s looks betrayed her noble origins and she had disguised herself, just as Draupadī had in Virāṭa’s palace! 

ಹಣಹಿಡುಕರ ವಿಡಂಬನೆ

‘ಹಣವಿಲ್ಲದೆ ಹೆಣ ಸುಡುವುದೂ ಕಷ್ಟ’ ಎಂದು ನಮಗೆ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನ ಕಾಲದಿಂದ ತಿಳಿದಿದೆ. ಈಗಂತೂ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜ ನಿಂತಿರುವುದೇ ಹಣದ ಮೇಲೆ. ಹೀಗಿರಲು ಜೀವನದ ಎಲ್ಲ ಆಯಾಮಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹಣದ ಪ್ರಭಾವ ಕಂಡುಬರುವುದು ಅಚ್ಚರಿಯಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಒಂದು ಸಂಗತಿಯತ್ತ ಕವಿ ನಮ್ಮ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ:

ಅಕ್ಷ್ಣೈಕೇನ ವಿಲೋಕನೇ ದಶ ತಥಾ ದ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಕೃತೇ ವಿಂಶತಿಃ

ಷಷ್ಟಿರ್ಗಂಧವಿಮರ್ದನೇ ಸ್ರಜ ಉರಸ್ಯಾಧಾಪನೇ ದ್ವೇ ಶತೇ |

ಶುಲ್ಕಂ ರೂಪ್ಯಸಹಸ್ರಮರ್ಧಘಟಿಕಾಭೋಗಾರ್ಥಮಿತ್ಯಾದಿಭಿ-

ರ್ಧೂರ್ತೈಃ ಸಂಪ್ರತಿ ಕುಟ್ಟನೀವ್ಯವಸಿತೈರ್ದೇವೋऽಪಿ ವೇಶ್ಯೀಕೃತಃ ||

Once the king refused, the commander married her. Once when the king was roaming, he saw her standing in the balcony of the commander’s house. As soon as he saw her it was as though he was put under a mesmerising spell. He came back to the palace and laid down with great mental agony.

ಉಪಕ್ರಮ

निर्विघ्नविश्वनिर्माणसिद्धये यदनुग्रहम्।
मन्ये स वव्रे धातापि तस्मै विघ्नजिते नमः॥

[Salutation to that deity, the killer of obstacles, (Gaṇeśa), from whom even the creator (Brahmā) seeks blessings so that the creation can happen without hindrances.]

आश्लिष्यमाणः प्रियया शन्करोऽपि यदाज्ञया।
उत्कम्पते स भुवनं जयत्यसमसायकः॥

The Story of Bālavinaṣṭaka