ಸನಾತನಧರ್ಮೀಯರ ಜೀವನದೀಪಿಕೆ

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಹೃದಯ – ಡಾ|| ಲಿಂಗೇಶ ಮಹಾಭಾಗವತರು

[ಇದು ‘ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ರಿವ್ಯು ಆಫ್ ರಿವ್ಯೂಸ್’ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆಯ ‘ವಿಶಿಷ್ಟಗ್ರಂಥಗಳು’ ಎಂಬ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಡಾ|| ಡಿ. ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಗ್ರಂಥವಿಮರ್ಶೆಯ ಕನ್ನಡಾನುವಾದ. ಮೂಲದ ಪ್ರಕಟನೆ: ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೨೧.]

ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ರಚಿತವಾದ ಗ್ರಂಥಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ಕ್ರೋಡೀಕರಿಸುವುದು ಇಂದು ಅವಶ್ಯವಾಗಿ ಆಗಬೇಕಿರುವ ಕೆಲಸ. ಈ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಾಂಸರು ತುರ್ತಾಗಿ ಗಮನಹರಿಸಬೇಕು. ಬೈಬಲ್ಲನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ ಪ್ರಾಯಶಃ ಜಗತ್ತಿನ ಮತ್ತಾವ ಪವಿತ್ರಗ್ರಂಥವೂ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಷ್ಟು ಅನುವಾದಗಳನ್ನು, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು, ಟೀಕೆ-ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಕಂಡಿಲ್ಲ. ಹಿಂದುತ್ವದ ಸಾರವನ್ನೆಲ್ಲ ಅಧಿಕಾರಯುತವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಬಲ್ಲ ಗ್ರಂಥವೊಂದಿದ್ದರೆ ಅದು ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾಗಿ ಭಗವದ್ಗೀತೆ. ಶಂಕರಭಗವತ್ಪಾದರ ಬ್ರಹ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವನ್ನು ಕುರಿತ ಆನಂದೋದ್ಗಾರದಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಗ್ರಾಮದೇವತೆಗಳ ಉಪಾಸಕರಾದ ಮುಗ್ಧಜನರ ನಂಬಿಕೆಗಳವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಈ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಸಾವಿರಾರು ಮಂದಿ ವಿಮರ್ಶಕರ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕರ್ತರ ತರ್ಕಕರ್ಕಶವಾದ ವಾದಕೃಷಿಗೆ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯೊಂದು ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿ. ಇಂತಿದ್ದರೂ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ಹೊಸ ಹೊಳಹುಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವವರ ಪಾಲಿಗೆ ಇಂದಿಗೂ ಇದು ಹಸನಾಗಿದೆ. 

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯು ಅಸಂಖ್ಯಮುಖಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ತೋರ್ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕೃತಿಯೆಂಬುದು ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿ. ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ, ಒಂದು ಬಗೆಯ ಜೀವನಕ್ರಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಗೀತೆಯು ಮೀಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಜಗತ್ತಿನ ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲ ಮಹತ್ತ್ವದ ಸಂಗತಿಗಳಂತೆ ಗೀತೆಯೂ ವೈಶ್ವಿಕವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಉಕ್ತಿ-ಉಪದೇಶಗಳೂ ಸೂಚನ-ಶಾಸನಗಳೂ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಮಾನವರು ಅನುಭವಿಸಬಲ್ಲ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಜೀವನಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಕುರಿತಾದುವು. ಮಾರ್ಗದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಅದರತ್ತ ತಿರುಗಿದ ಯಾರಿಗೇ ಆಗಲಿ, ಸಮುಚಿತವಾದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಸಿಗದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಹಾಕವಿ ಷೇಕ್ಸ್ಪಿಯರಿನಂತೆ, ಈಸೋಪಿನಂತೆ, ಮಹಾಭಾರತದ ಕರ್ತೃವಂತೆ (ಭಗವಾನ್ ವ್ಯಾಸರೂ ಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿದವರೂ ಒಬ್ಬರೇ ಅಲ್ಲವೆಂಬ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ) ಗೀತೆಯ ಉಪದೇಶಕರ ಮನಸ್ಸು ಅಸಂಖ್ಯ ಪದರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವ ತೆರದ ಜನರಿಗೆ ಯಾವ ರೀತಿಯ ಉಪದೇಶ ಆವಶ್ಯಕವೋ ಅದನ್ನು ಆಯಾ ವ್ಯಕ್ತಿಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೆ ಅನುಸರಿಸಿ ಕರುಣಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಗೀತಾಗುರುವಿನ ವಿವಿಧಮುಖಗಳು ಕೆಲವರಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಅಸಂಬದ್ಧಗಳೆಂದು ತೋರಬಹುದು. ಅಂಥವರಿಗೆ ಮಾನವಜೀವನದ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯ ಬಗೆಗೆ, ಕಷ್ಟ-ಕೋಟಲೆಗಳ ತರ-ತಮಗಳನ್ನು ಬಗೆಗಂಡು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಉದಾರವೂ ನಿಷ್ಕಂಪವೂ ಆದ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಬಲ್ಲ ಸಾಧುಜನರ ಬಾಧ್ಯತೆಯ ಬಗೆಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಅರಿವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಮೇಲುಮೇಲಿನ ಪರಿಚಯವಿರುವ ಮಂದಿ “ಗಾಳಿಯು ಗಳಿಗೆಗೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ದಿಕ್ಕನ್ನೂ ವೇಗವನ್ನೂ ಬದಲಿಸುವಂತೆ ಗೀತಾಚಾರ್ಯನು ತನ್ನ ಆಶಯವನ್ನೂ ಧೋರಣೆಯನ್ನೂ ಬದಲಿಸುತ್ತಾನೆ” ಎಂದು ಬಗೆದು ಅದರಿಂದ ದೂರ ಧಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ವಿಚಾರಶೀಲರಾದವರು ಆಪಾತತಃ ಕಾಣುವ ಭಿನ್ನತೆಯ ಹಿಂದೆ ಅವಿಚಲವಾಗಿರುವ ಏಕತೆಯನ್ನು ಅರಿಯಬಯಸುತ್ತಾರೆ. 

ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಈ ತೆರನಾದ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುವ ಈಚಿನ ಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಕರವೀರ ಮತ್ತು ಸಂಕೇಶ್ವರ ಮಠಗಳ ಅಧಿಪತಿಗಳಾದ ಶ್ರೀವಿದ್ಯಾಶಂಕರಭಾರತೀಸ್ವಾಮಿಗಳದ್ದು ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ಇವರು ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ ಲಿಂಗೇಶ ವಿದ್ಯಾಭೂಷಣರೆಂದೂ ಕುರ್ತಕೋಟಿ ಮಹಾಭಾಗವತರೆಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಪ್ರಿಯರಿಗೆ ಚಿರಪರಿಚಿತರು. ಸಂನ್ಯಾಸ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮುನ್ನ ಇವರು ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ವೇದಾಂತಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಉನ್ನತಶ್ರೇಣಿಯ ವಿದ್ವಾಂಸರೆಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಭಾಷೆಯ ಪ್ರಸಾರ-ಪ್ರಚಾರಗಳಿಗಾಗಿ ದಣಿವಿಲ್ಲದೆ ದುಡಿಯುತ್ತಿರುವವರೆಂದೂ ವಿಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದರು. ಪ್ರಕೃತ ನಾವು ಪರಾಮರ್ಶಿಸುತ್ತಿರುವ ಗ್ರಂಥ ಶ್ರೀಯುತರ ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದುದು. ಇದು ಪಂಡಿತರಿಗೆ ವಾಷಿಂಗ್‌ಟನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪಿ.ಎಚ್‌ಡಿ ಗೌರವವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದು ಗಾಯಕ್‌ವಾಡ್ ಸಂಸ್ಥೆಯ ‘ವಿವಿಧರೀತಿಯ ಧರ್ಮ-ದರ್ಶನಗಳ ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ’ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥಸರಣಿಯ ಮೂರನೆಯ ಸಂಪುಟವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದೆ. ಆದರಣೀಯರಾದ ಸರ್ ಎಸ್. ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರು ಈ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಮೌಲಿಕವಾದ ಮುನ್ನುಡಿಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಗೀತೆಯ ಹಲವು ವಿಶಿಷ್ಟಪಂಕ್ತಿಗಳ ನಿಗೂಢಸ್ವಾರಸ್ಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿ, ಅದರ ತಾತ್ಪರ್ಯವಿರುವುದು ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಭೇದಗಳಿಂದಲೂ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸುವಲ್ಲಿ ಎಂಬುದನ್ನು ಶ್ರುತಿ-ಸ್ಮೃತಿಗಳ ವಿಪುಲ ಉದ್ಧರಣಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರೊಟ್ಟಿಗೆ “ಮಹಾಚೈತನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣಸಮರ್ಪಣೆಯ ಭಾವವೇ ಪರವಸ್ತುವಿನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕಿರುವ ಮಾರ್ಗ” ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಗಾಯಕ್‌ವಾಡ್ ಗ್ರಂಥಸರಣಿಯ ಸಂಪಾದಕರಾದ ಪ್ರೊ. ವಿಡ್ಜರಿ ಅವರು ಗೀತೆಯು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ‘ಮಾನಸಿಕಸಮತ್ವ’ವು ಕ್ರೈಸ್ತಮತದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ‘ಜಗತ್ತು ನೀಡಲಾಗದ ನೆಮ್ಮದಿ’ಗೆ ಸಂವಾದಿಯೆಂದೂ ಇದು ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಮತಗಳೂ ಗುರುತಿಸಿರುವ ಸಂಗತಿಯೆಂದೂ ತಮ್ಮ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯಲ್ಲಿ ಒಕ್ಕಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತೆಯೇ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯು “ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುವ ಉದಾಸೀನತೆಯನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತದೆ” ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದ ಡಾ|| ಮ್ಯಾಕ್ನಿಕಲ್ ಅಂಥವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಇದೀಗ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗುತ್ತಿವೆಯೆಂದು ಸಂತೋಷ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಕೃತಿಯ ಮುಖ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗೀತೆಯು ವಸ್ತುತಃ ಯೋಗವನ್ನು ಕುರಿತ ಗ್ರಂಥವೆಂದು ಡಾ|| ಮಹಾಭಾಗವತರು ವಿಶದವಾಗಿ, ತರ್ಕಸಂಗತವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ವಿವರಿಸುವಂತೆ ಯೋಗವೆಂದರೆ ಪರಮಸತ್ಯವಾದ ಬ್ರಹ್ಮವಸ್ತುವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೂಕ್ತವಾದ—ಸಮತ್ವವನ್ನೇ ಬುನಾದಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದ—ಮಾನಸಿಕಸ್ಥಿತಿ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಇಂಥ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವರವರ ಪ್ರವೃತ್ತಿ, ಪರಿಸರ, ಪಾತ್ರತ್ವಗಳಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವಂತೆ ಕರ್ಮ, ಭಕ್ತಿ, ಧ್ಯಾನ ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನದ ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಚರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅಹಂಕಾರ-ಮಮಕಾರಗಳನ್ನು ಬದಿಗಿರಿಸಿ ಯೋಗವಿಧಾನವನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಮಾರ್ಗಗಳೂ ಬ್ರಹ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರಿಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಬಗೆಯ ಅಹಂಕಾರ-ಮಮಕಾರಗಳ ದಮನವು ಕರ್ಮದ ಪಥದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಾಗ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವುದಾದರೊಂದು ತೆರದ ಕರ್ಮ ಮಾಡದೆ ಯಾವ ಮನುಷ್ಯನೂ ಬದುಕಲಾರನಷ್ಟೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕರ್ಮದ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಿದ ನಿಷ್ಠೆಯು ಇತರ ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಯಲು ಬೇಕಾದ ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ತಂದೀಯುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯಜನರ ಪಾಲಿಗೆ ಕರ್ಮದ ಮಾರ್ಗ ಅನಿವಾರ್ಯ. ಆದರೆ ಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಾಲಿಗೆ ಕರ್ಮಯೋಗವು ಶ್ರಮಪಟ್ಟು ಸಿದ್ಧಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿಯಲ್ಲ; ಅದು ಅವರ ಸಹಜವರ್ತನೆಯ ಫಲಿತವೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಜ್ಞಾನಿಗಳೆಂದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರು ಸ್ವಭಾವದಿಂದಲೇ ಕರ್ಮಶೂನ್ಯರೆಂದು ತಾತ್ಪರ್ಯವಲ್ಲ. ನಿಜವೇ, ಅವರು ಕರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನದ ಪ್ರಯೋಜನವಾದ ಚಿತ್ತಶುದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿ ಅದನ್ನೂ ಮೀರಿದವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಲೋಕಸಂಗ್ರಹವೇ ಅವರ ಜೀವಾತುವಾದ ಕಾರಣ ಜಗತ್ತಿನ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಅವರು ಕರ್ಮದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಕರ್ಮಯೋಗಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತೆ ಆವಶ್ಯಕ: ೧. ಪರಮಾತ್ಮನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಯಜ್ಞವೆಂಬ ಭಾವದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕರ್ಮಗಳನ್ನೂ ಮಾಡಬೇಕು; ೨. ಇಂದ್ರಿಯಕಾಮನೆಗಳಿಂದ ಕರ್ಮವು ಮಲಿನವಾಗಬಾರದು; ೩. ಅದು ಬಹಿರಂಗದ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಗೂ ಅಂತರಂಗದ ಅನಿಸಿಕೆಗೂ ಒಗ್ಗುವಂತಿದ್ದು ಧರ್ಮಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು; ೪. ಅದು ರಾಗ-ದ್ವೇಷಗಳಿಗೂ ಆತುರ-ಆಲಸ್ಯಗಳಿಗೂ ಅತೀತವಾಗಿರಬೇಕು. ಇಂಥ ಬಗೆಯ ಅನಾಸಕ್ತಿಯೋಗವೇ ಎಲ್ಲ ಜನರ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಕರ್ಮಗಳ ಚರಮಲಕ್ಷ್ಯ. ಇದು ಸಿದ್ಧರ ಪರಮಲಕ್ಷಣವೂ ಹೌದು. ಕರ್ಮಯೋಗದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನ, ತತ್ತ್ವಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಭಗವದ್ಭಕ್ತಿಗಳು ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಸಹಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಕೊಂಚ ಮಟ್ಟಿಗಾದರೂ ಇವುಗಳು ಇರಲೇಬೇಕು; ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಕರ್ಮಯೋಗವೇ ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಕಂಡಾಗ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಯೋಗಗಳ ಆಕೃತಿಯ ಮಟ್ಟದ ಸುಸಂಬದ್ಧತೆಯೂ ಆಶಯದ ಮಟ್ಟದ ಸಮಾನತೆಯೂ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಿರಪವಾದವಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮದ ಅರಿವಿನ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡಸಬೇಕಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಜೀವನವನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತವೆಯೇ ಹೊರತು ಜಡತನವನ್ನು ಸರ್ವಥಾ ಅಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಮಹಾಭಾಗವತರು ಸೊಗಸಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ:

“ಸಾಮಾನ್ಯಜನರು ಗೀತೆಯ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯುಳ್ಳವರು; ಶಕ್ತವಾದದ್ದೇ ಸರಿಯಾದದ್ದೆಂದು ತಿಳಿದವರು; ಸುಖವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ ವಸ್ತು-ವಿಷಯಗಳೇ ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಗುರಿಗಳೆಂದು ವಿಶ್ವಾಸವುಳ್ಳವರು; ಮನುಷ್ಯನ ಬಯಕೆ ಮತ್ತು ಬಾಧ್ಯತೆಗಳು ಸದಾ ಒಮ್ಮುಖವಾಗಿ ಇರುತ್ತವೆಂದು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡವರು. ನಿಜಕ್ಕೂ ಇದೇ ಜೀವನದ ಧ್ಯೇಯವಾದರೆ ಇದಕ್ಕೂ ಗೀತೆಗೂ ಯಾವ ಸಂಬಂಧವೂ ಇಲ್ಲವೆಂದು ದೃಢವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು; ಇಂಥ ಜೀವನವನ್ನು ನಡಸುವವರಿಗೆ ಗೀತೆಯಿಂದ ಯಾವ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವೂ ಸಿಗದೆಂದು ಸಾರಬಹುದು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಭಿನ್ನವಾದ ಜೀವನಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತೊಂದುಂಟು. ಆದರ್ಶವನ್ನು ನಮ್ಮ ಸದ್ಯದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಜೊತೆ ಹೊಂದಿಸಲು ಹವಣಿಸದೆ ಅದರ ಸ್ತರಕ್ಕೆ ಏರುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ನಾವು ಮಾಡಬಹುದು.” 

ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರಿದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ:

“ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕೇ ಬೇರೆ, ಧಾರ್ಮಿಕಜೀವನವೇ ಬೇರೆ ಎಂದು ಗೀತೆ ಹೇಳಿಲ್ಲ. ಅದರ ಪ್ರಕಾರ ಇರುವುದೊಂದೇ ಏಕಘನವಾದ ಬದುಕು. ಧರ್ಮ-ದರ್ಶನಗಳು ಸಾರಿಹೇಳುವ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಈ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿಯೇ ನಾವು ಅನುಭವಿಸಿ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಬೇರಾವ ಪರಲೋಕದಲ್ಲಿಯೂ ಅಲ್ಲ.”

ಗೀತೆಯು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಒಂದೇ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಅದು ಭಗವತ್ಸಮಕ್ಷತಾಭ್ಯಾಸ.

“ಕ್ರೈಸ್ತಮತದ ಗ್ರಂಥಗಳು ‘ನಿನ್ನಂತೆಯೇ ನಿನ್ನ ನೆರೆಯವರನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸು’ ಎಂಬುದನ್ನು ನೀತಿಸಂಹಿತೆಯ ಉಚ್ಚನಿಯಮವಾಗಿ ರೂಢಿಗೆ ತಂದಿವೆ. ಇದು ಸಾಧುವೂ ಹೌದು. ಆದರೆ ಇಲ್ಲೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಏಳುತ್ತದೆ: ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ನೋವು-ನಲಿವುಗಳನ್ನು ನಾನು ಕೇವಲ ನನ್ನಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಮತ್ತೊಬ್ಬರನ್ನು ನನ್ನಂತೆಯೇ ಅದೇಕೆ ಪ್ರೀತಿಸಬೇಕು? ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ಬೈಬಲ್ಲಿನಲ್ಲಿಲ್ಲ (ಈ ಪೂಜ್ಯಗ್ರಂಥ ಇನ್ನೂ ಸೆಮೆಟಿಕ್ ಧೋರಣೆಯ ವಾಸ್ತವವಾದದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಪಡೆದಿಲ್ಲವಷ್ಟೆ); ಅದು ವೇದದಲ್ಲಿದೆ. ‘ತತ್ತ್ವಮಸಿ’ ಎಂಬ ಮೂರು ಶಬ್ದಗಳಲ್ಲಿ ವೇದವು ನೀತಿ ಮತ್ತು ಪರಮಾರ್ಥಗಳ ಸಾರವನ್ನೇ ತೆರೆದಿಟ್ಟಿದೆ. ನಿನ್ನಂತೆಯೇ ನೆರೆಯವರನ್ನು ಏಕೆ ಪ್ರೀತಿಸಬೇಕೆಂದರೆ, ದಿಟವಾಗಿ ನೀನೇ ನಿನ್ನ ನೆರೆಯವನು. ನೀನು ಬೇರೆ, ನೆರೆಯವನು ಬೇರೆ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಮಾಯಾಕಲ್ಪಿತವಾದ ಮಿಥ್ಯೆ.” 

ಇದನ್ನು ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡವರೇ ನಿಜವಾದ ಜ್ಞಾನಿಗಳು.

“ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಬುದ್ಧರ, ಅನುದಿನದ ಬದುಕಿನ ಜಂಜಾಟದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದವರ, ತಾಮಸಿಕಪ್ರವೃತ್ತಿಯವರ (ಅಂದರೆ ಲೋಕದ ಬಿಡುವಿಲ್ಲದ ಬವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳಲು ಇನ್ನೂ ಸಿದ್ಧವಿಲ್ಲದವರ) ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಬಗೆಯ ಜನರ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗಲೂ ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅವರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನೇ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಅಸ್ತಿತ್ವವೇ ಇತರರಲ್ಲಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬುತ್ತದೆ. ನಿತ್ಯಜೀವನವೆಂಬ ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಅಲೆಗಳಿಂದ ಅಪ್ಪಳಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯಜನರಿಗೆ ರಕ್ತ-ಮಾಂಸಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಎದುರಿಗೇ ಸಂಚರಿಸುವ ಜ್ಞಾನಿಗಳ ಆದರ್ಶವು ಮನಸ್ಸಿನ ಸ್ತಿಮಿತತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿ ವಿವೇಕಿಗಳಾದ ಎಲ್ಲರೂ ಅನುಸರಿಸಬಲ್ಲ ವಾಸ್ತವೋಪಯೋಗಿಯಾದ ಸೂತ್ರವನ್ನು ನಾವು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಇದರಿಂದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಉದ್ಧಾರವನ್ನೂ ಲೋಕಹಿತವನ್ನೂ ಒಮ್ಮೆಲೆ ಸಾಧಿಸಬಹುದು.”

ಮೇಲೆ ಉದ್ಧರಿಸಿದ ವಾಕ್ಯಗಳು ‘ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ರಿವುö್ಯ ಆಫ್ ರಿವ್ಯೂಸ್’ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮುಖಪುಟದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿಸಿರುವ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಧ್ವನಿಸುತ್ತವೆ: “ಜ್ಞಾನಿಯಾದವನು ಪರಮಾರ್ಥಚಿಂತನೆಯ ಜೊತೆ ರಾಜಕೀಯವೇ ಮೊದಲಾದ ಇಹಲೋಕದ ಕರ್ಮಗಳನ್ನೂ ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಬಲ್ಲ.” “ಲೋಕಜೀವನವು ಅಧ್ಯಾತ್ಮಮಯವಾಗಬೇಕು” ಎಂಬ ಗೋಖಲೆ ಅವರ ನಿಲವನ್ನೂ “ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಧಿಕಾರಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿ ನೇತಾರರಾಗಲು ಸಮರ್ಥರು ದಾರ್ಶನಿಕರೇ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಜನರಲ್ಲ” ಎಂಬ ಪ್ಲೇಟೋವಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನೂ ಅವು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತವೆ. ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಸಗುಣ ಮತ್ತು ನಿರ್ಗುಣಗಳೆಂಬ ಅದರ ಎರಡು ದಶೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅರಿತು, ಕರ್ಮಯೋಗದ ಮರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿದು, ಅಕರ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಕರ್ಮಗಳಿಂದ ದೂರವಿರುವವನೇ ಜ್ಞಾನಿ. ಇಂಥವನು ಗೃಹಸ್ಥನಾಗಿದ್ದರೂ ತನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರಕಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಚ್ಯುತಿಯಾಗದಂತೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ; ರಾಷ್ಟ್ರಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡೇ ಮಾನವಕುಲದ ಅಂಗವಾದ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಬಲ್ಲ; ಪಂಗಡವೊಂದರಲ್ಲಿ ಇದ್ದುಕೊಂಡು ಅದರ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಲೇ ಸುತ್ತಲಿನ ಅಬ್ಬರ-ಆಕ್ರೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗದಂತೆ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ. ನಾವು ಇಂಥ ಬದುಕನ್ನು ಬದುಕಬೇಕೆಂಬುದು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಅಪೇಕ್ಷೆ.

ಇಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಿಸಿರುವ ಗ್ರಂಥ ಸನಾತನಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವ ಜೀವನಪದ್ಧತಿಯ ಸರಳವೂ ವಿಶ್ವಸನೀಯವೂ ಆದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ. ಇದು ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಜನರಿಗೂ ಉಪಾದೇಯವಾಗಬಲ್ಲುದು. ವಾಚಕರೆಲ್ಲರೂ ಇದರ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದು ನಾನು ನಿವೇದಿಸುತ್ತೇನೆ.