Author:gsr
‘Kamala Lectures’
In 1926, the Culcutta University invited Srinivasa Sastri to deliver talks as a part of the Kamala Lectures series. The word ‘Kamala’ that appears in the title of the lecture series was the name of the daughter of Ashutosh Mukherjee, the Vice Chancellor of the University. He had initiated the series of endowment lectures and had donated for the purpose. As per the rules of the series, the person invited to deliver lectures at the Culcutta University was to deliver the same series at another university in the country.
গীতায় কৃষ্ণ একজন “স্থিতপ্রজ্ঞ” ব্যক্তি হয়ে ওঠার বিষয়ে একটি গুরুত্বপূর্ণ ধারণার অবতারণা করেছেন, অর্থাৎ, একজন ব্যক্তি যিনি বিচার-বিবেচনাপূর্ণ এবং অবিচলিত বুদ্ধিমত্তার অধিকারী। তিনি বলেন, “যিনি স্বার্থপরতা বর্জন করে শুধুমাত্র সত্যের স্বরূপেই পরিতৃপ্তি লাভ করেন, তিনিই ‘স্থিতপ্রজ্ঞ’ “(ভ. গী. ২.৫৫)। অন্যভাবে বলা যায়, তিনি অর্জুনকে ‘দেহাভিমান’ ত্যাগ করতে বলছেন, যার অর্থ সেইপ্রকার মনোভাব, যখন জীবনের প্রতি নিবদ্ধ দৃষ্টি একরকম দেহ ও বস্তুভিত্তিক ঘোরের মধ্যে থাকে।
Dharmarāja offered tarpaṇa to Bhīṣma and as he neared the shores of Ganga, he collapsed out of sorrow. Dhṛtarāṣṭra, Kṛṣṇa, Vyāsa and everyone else present there consoled him and got him back to his senses. Dhṛtarāṣṭra said – “Get up, Yudhiṣṭhira! Take care of the things that you need to hereafter. Rule the kingdom that you have won over as per the dharma of the Kṣatriyas! It is only Gāndhārī and I who will need to lament at this juncture. The hundred children that she gave birth to have only become objects of a fantastical dream.
There is another variety of poetic challenges in which every foot of a verse is composed by a different poet. The one who composes the first line has the responsibility to provide enough room for other poets to develop on the idea. Metrical feet should ideally grow in complexity and culminate in the fourth line. Doubtless, all four lines should be self-complete, and the verse, taken as a whole, should appear as a single unit. We provide a couple of examples of this type taken from Bhoja-prabandha.
ಸಭಾಪರ್ವದಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿ ಅನುಭವಿಸುವ ಅಪಮಾನ ಮನಃಕ್ಲೇಶಗಳು ಮಹಾಭಾರತದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಹಿಳೆಯರು ಅನುಭವಿಸಿರಬಹುದಾದ ದಾರುಣ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಾವು ಊಹಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ದ್ರೌಪದಿ ಪಾಂಡವರಂತಹ ಮಹಾವೀರರನ್ನು ಗಂಡಂದಿರನ್ನಾಗಿ ಪಡೆದಿದ್ದು, ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಹಾರಾಣಿ. ಅಂತಹ ಹೆಣ್ಣನ್ನು, ಅದೂ ಅಗ್ನಿಕನ್ಯೆ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಳಾಗಿದ್ದವಳನ್ನು ತುಂಬಿದ ರಾಜ ಸಭೆಗೆ ಎಳೆದುತಂದು ವಸ್ತ್ರಾಪಹರಣದ ತನಕ ಹೋದರೆಂದರೆ, ಇದೆಂಥ ಶಿಷ್ಟ ಸಮಾಜ? ಅಪಮಾನ ಮಾಡಿದವರು, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು, ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮುಂತಾದ ಸಕಲ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪರಿಣತರಾಗಿದ್ದು, ನಾಗರೀಕಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಅರಸುಗಳು.
