ದೇವುಡು ನರಸಿಂಹಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ರಚಿಸಿದ ‘ಮಹಾಬ್ರಾಹ್ಮಣ,’ ‘ಮಹಾಕ್ಷತ್ರಿಯ’ ಮತ್ತು ‘ಮಹಾದರ್ಶನ’ ಎಂಬ ‘ಮಹಾತ್ರಯ’ದ ಪ್ರಸ್ತಾವ ಬಂದಾಗಲೆಲ್ಲ ವೇದಮಂತ್ರವೊಂದರ ಭಾಗ ನನಗೆ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ - “ಮಹೋ ದೇವೋ ಮರ್ತ್ಯಾನಾವಿವೇಶ.” ಮಹಿಮಶಾಲಿಯಾದ ಭಗವಂತ ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು ಎಂದು ಅದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯಬುದ್ಧಿಗೆ ನಿಲುಕದ, ಅದನ್ನೂ ಮೀರಿದ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವಾಗ ಇದನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಕೃತ ದೇವುಡು ಅವರ ಮೂರು ಕಾದಂಬರಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಚಿಂತಿಸುವಾಗ ಈ ಮಂತ್ರವೇ ನಮಗೆ ದಿಕ್ಕು. ಮನುಷ್ಯಮಾತ್ರರಿಂದ ಇಂಥ ಸೃಷ್ಟಿ ಅಸಾಧ್ಯವಷ್ಟೆ! ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ‘ದೇವುಡು’ ಮನೆತನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದುದು ಅಚ್ಚರಿಯೆನಿಸದು.
Author:shashikiran
One of the most important contributions of the second edition is the article titled, ‘Aesthetics and Interconnectedness of the Daśa-rūpakas, Upa-rūpakas, and Nṛtya Traditions’.
This article is a very exhaustive one, both in terms of data and insights. This article gets a robust start with the analysis of the terms Anukaraṇa and Anukīrtana. This talks about the difference between classical arts and non-classical arts, between art becoming alaukika or remaining mundane and so on.
Daśaratha did not beget children for a long time and craved to have a successor for his lineage. He decided to perform the Aśvamedha upon the consultation of his ministers and asked them to invite his gurus. Sumantra, the charioteer and personal assistant of the king, who heard this, told him in private, “The ṛtviks had once discussed the manner in which you can beget children. Sanatkumāra had then said, ‘In the future, Daśaratha, whose daughter is Śāntā, will invite his son-in-law Ṛṣyaśṛṅga officiate his yāga as the purohita.
107. Tuṣyatu durjana-nyāya
“Let the wicked be happy” is the import of this nyāya. When the point raised by an opponent is impertinent, the debater agrees to it in a serious manner and when he counters it this nyāya finds use. “Very good; let’s assume what you say is true for a moment. But what would you say about the following then?”, this is the import of this nyāya.
Śrī Kanakadāsa, the great mystic, said this -
Ṣaḍurasadannakè nalidāḍuva jihvè । kaḍurucigoṃbuva ruciguṇa ninadayya ॥
(Yours is the tongue that enjoys food with six rasas;
yours is the nature that deeply relishes all tastes)
The beauty, the very essence of the things that are present in the universe, the senses that experience them, and their capability to discern and enjoy belong to Bhagavān.
ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮ-ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಹುಕಾಲದಿಂದ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವಿದೆ. ವೇದಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಇದರ ಮಹತ್ತ್ವದ ಪ್ರಸ್ತಾವವುಂಟು. ಇಲ್ಲಿ ಸೂಚಿತವಾದ ಬ್ರಾಹ್ಮ ಮತ್ತು ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ಬರುವ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ವರ್ಣಗಳ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಪರಿಮಿತಗೊಳಿಸಿ ನೋಡುವುದು ಯುಕ್ತವಲ್ಲ. ಇವೆರಡೂ ಮೂಲತಃ ಸಮಾಜವನ್ನು ಮುನ್ನಡಸುವ ತತ್ತ್ವಗಳು. ಬ್ರಾಹ್ಮ-ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳು ವಿಶಾಲವಾದ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲ ಸ್ತರಗಳಿಂದ, ಎಲ್ಲ ಸಮುದಾಯಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮಿಬರಬಹುದಾದ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಅಪ್ಪಟ ಬ್ರಾಹ್ಮ-ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಂದಿಗೂ ಕಡಮೆ. ಗಡಿಗೆಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರಬಹುದಾದ ಗಜ್ಜುಗದ ಗಾತ್ರದ ಬೆಣ್ಣೆ ಅಥವಾ ತುಪ್ಪಕ್ಕೆ ಇದು ಸಂವಾದಿ. ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಶದವಾಗಿ ಮನಗಾಣಬಹುದು.
ಮಾಸ್ತಿ ಅವರು ಕಾಣಿಸಿದ ಗಂಡ-ಹೆಂಡಿರು ವಿಪ್ರಕುಲದವರು. ಅವರಿಬ್ಬರ ಸಂಸ್ಕಾರಪರಿಪಾಕಕ್ಕೆ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ವರ್ಣಕ್ಕೆ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಒದಗಿಬರುತ್ತಿದ್ದ ಅರಿವು-ಮನ್ನಣೆಗಳ ಅನುಕೂಲತೆಯೂ ನೆರವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ನಾವೀಗ ನೋಡಲಿರುವ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಕಲಾಸೃಷ್ಟಿಯ ಎರಡು ಗೌಣಪಾತ್ರಗಳಾದ ಪಮ್ಮ ಮತ್ತು ದುಗ್ಗಿಯರಿಗೆ ಇಂಥ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಇಲ್ಲ. ‘ಮೈ ಮನಗಳ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ’ ಎಂಬ ರಸೋಜ್ಜ್ವಲ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಜೋಡಿ ಸಿರಿ-ಅರಿಮೆಗಳ ಸಮೃದ್ಧಿಗಿರಲಿ, ಸಾಮಾನ್ಯದ ಹೊತ್ತುಹೊತ್ತಿನ ತುತ್ತಿಗೂ ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕಿರುವ ಜೀವಗಳು. ಕಾರಂತರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ಅವರು “ಮುಟ್ಟಾಳುಗಳಲ್ಲ.” ಅಂದರೆ, ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆಯ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಲುಗಿದ ಸಮುದಾಯದವರು; ಕುಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿಯೋ ಅವುಗಳಾಚಿನ ಕಾಡು-ಮೇಡುಗಳಲ್ಲಿಯೋ ಪ್ರಾಯಶಃ ಬಾಳನ್ನು ಕಳೆಯಬೇಕಾದ ಹತಭಾಗ್ಯರು.
Pleased upon hearing the story of Rāma, the sage Vālmikī eulogised Nārada, bid him farewell, and proceeded to the banks of the river Tamasā. Pointing at the clear waters of the river, the sage told his student Bharadvāja – “Look at the divine river! The water is pure and delightful just like a noble man’s heart!” Before taking a dip in the river, the sage walked around the woods and spotted a krauñca couple that sweetly sang in a duet. Even as the Vālmikī watched the couple, a hunter with an evil mind, shot an arrow at the male, which fell to the ground drenched in blood.
Well, then, is this path — performing one’s duties with the sole purpose of pleasing Bhagavān — an easy journey? Śrīkṛṣṇa himself was uncertain about it. Bhagavān is not in front of our eyes; dharma is not in front of our eyes either. Performing our duties only for the sake of Bhagavān or for dharma — single-minded devotion to our duty without even an iota of selfishness — is difficult.