ಹೀಗೆ ಆನಂದವರ್ಧನನ ಮತ್ತು ಅವನ ಕೃತಿಯ ಮೌಲಿಕತೆಯನ್ನು ಮನಗಂಡ ಬಳಿಕ ಧ್ವನ್ಯಾಲೋಕವು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಕೆಲವು ಅಮೂಲ್ಯಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.[1] ಈಗಾಗಲೇ ಧ್ವನ್ಯಾಲೋಕವನ್ನು ಕುರಿತು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿಪುಲವಾದ ಕೃಷಿ ನಡೆದಿರುವುದರಿಂದ ಆ ಗ್ರಂಥದ ಮುಖ್ಯಪ್ರಮೇಯಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸುವುದಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಾದರೂ ನನಗೆ ಕಂಡುಬಂದ ಸ್ವಾರಸ್ಯಗಳನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ಕ್ರೋಡೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಷ್ಟೇ.
Dhanika quotes a śloka from the Bṛhatkathā and two ślokas from the Brahat-kathā-mañjarī. It seems like he had named his work Kathā-sarit-sāgara by Somadeva’s times. We cannot say this with certainty either! It is quite possible that the Bṛhatkathā kept growing in this manner and finally, in Kashmir, it took the form of the work of eighteen lambakas. It is not unlikely that this is an imitation of the eighteen parvans of the Mahābhārata.
“ಝಳದ ಝಾಡಿಗೆ ಹೆದರಿ ಸೂರ್ಯನನುಳುಹುವನೆ ಕಲಿರಾಹು”, “ಕರಣ ಬಿಂಬದ ತತ್ತಿಗಳನುತ್ತರಿಸಿ ತೋರುವ ತಿಮಿರವುಂಟೇ”, “ಉರಿವ ಪೇಟೆಗಳಲಿ ಪತಂಗದ ಸರಕು ಮಾರದೆ ಮರಳುವುದೆ”, “ಗರ್ಭ ಬಲಿಯದೇ ಹಗಲನೀದುದು ರಾತ್ರಿ”, “ಕುಡಿಕುಡಿದುಗುಳುತ್ತಿರ್ದವು ತಿಮಿರವನು ಕರಿ ದೀಪ್ತಿ ಕಾಳಿಗಳು”, “ಮಂಜಿನ ಮಳೆಗೆ ಕುಲಗಿರಿ ಕರಗುವುದೇ”, “ಮೇಘದ ಮರೆಯ ಹೊಕ್ಕರೆ ರಾಹು ಬಿಡುವನೇ ಉರಿವ ರವಿ ಮಂಡಲವ”, “ಅರಗಿನರಸನ ಬಾಗಿಲಲಿ ದಳ್ಳುರಿಗೆ ಕಡವೇ”, ಇಂತಹವು ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರತಿಮೆಗಳು, ಕುಮಾರವ್ಯಾಸನ ಭಾಷಾ ಪ್ರಯೋಗದಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿವೆ. ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮರಣದ ನಂತರ ಪಾಂಡವರ ದುಃಖವನು ವರ್ಣಿಸುವ ಈ ಮನೋಜ್ಞ ರೂಪಕವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ.
One end of Udayana’s story takes place in Kauśāmbi, and the other, in Ujjayinī. Furthermore, many of the sub-stories take place in and around Ujjayinī. One wonders as to how many people like Kāṇabhūti and Vararuci, Guṇāḍhya heard these stories from, roaming the regions of the Vindhyās, Ujjayinī and Kauśāmbi, and in which all languages, in order to compile them! It is no surprise if people talk about Guṇāḍhya in the same breath as Vyāsa and Vālmīki, venerating him as the great poet who composed this stupendous work.