ನವೋದಯದಿಂದ ಈಚೆಗೆ ಕಾಣಲು ಅಸಂಭವವೇ ಎನಿಸುವಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿರಳವಾದ ಕರ್ಷಣಜಾತಿಯ ಸೀಸಪದ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿ ನನ್ನ ಅವಧಾನದ ಎರಡು ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು:
ಕಾಳರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಕದವ ತಟ್ಟುವ ಭಾವ-
ಜಾಲಂಗಳಲ್ಲಿರ್ಪ ಜೀವನವನು
ಚಂಡಮಾರುತದಲ್ಲಿ ತಾಂಡವಾಂಬುಧಿಯಲ್ಲಿ
ತತ್ತರಂಗೊಂಡಿರ್ಪ ತೆಪ್ಪಗಳನು
ಮುಸ್ಸಂಜೆಮುಗುಳಾಗಿ ಮೂಗುವಟ್ಟುತ್ತಿರ್ಪ
This nyāya is concerned with the lamp in a house. In the light of the same lamp, someone reads, someone writes, some others do other work. Thus the same lamp is useful for a variety of things. Likewise if something has multifaceted application then this nyāya is used to describe that. In the other two nyāyas called dehalīdīpa-nyāya, kākākṣi-nyāya, a thing has two applications. The specialty here is that it has more.
ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಒಲವು ಬಂದು ಮನಸನು ಹೊಗಲು
ಯಾರು ತಡೆಯುವರದರ ಪ್ರೇರಣೆಯನು
ಫಲವಿಹುದೆ, ನಲವಿಹುದೆ, ಒಲವು ಪಡಿಮೂಡಿಹುದೆ
ಎನ್ನುವಾಲೋಚನೆಯೆ ಜನಿಸದಂತೆ |
ಮರುಳಾಗಿ ಮೈಮರೆತು ದೂರದಿಂದಲೆ ತನ್ನ
ಪ್ರಿಯಜನಕೆ ಪ್ರೇಮವನು ಸಲಿಸಬಹುದು
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಾನೆಟ್ಟಿಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗಿ ಸೀಸಪದ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿದ ನವೋದಯದ ಕೆಲವೊಂದು ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು. ಈ ಪದ್ಯಗಳು ನಿರಪವಾದವಾಗಿ ಮಾತ್ರಾಜಾತಿಯ ವರ್ಗದವು. ಇಲ್ಲಿಯ ಎತ್ತುಗೀತಿಗಳು ಆಟವೆಲದಿ ಮತ್ತು ತೇಟಗೀತಿ ಎಂಬ ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗದೆ ಪಂಚಮಾತ್ರಾಚೌಪದಿಗಳೇ ಆಗಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ.
ತಾಮಸಾವೃತರಾಗಿ ನಿಜಜನರ್ ನಿದ್ರಿಸಿರ-
ಲವರನೆಳ್ಚರಿಸಿದಾ ಧೀರನಾರು?
ದೇಶೀಯರಾತ್ಮಗೌರವವ ಮರೆತಿರಲಂದು
Apahāravarmā declared that the bag would fulfil people’s wishes only when everything that has been snatched away was returned to its owners. He made sure that Kāmamañjarī gave back her belongings to her patrons. Dhanamitra complained to the king that his enchanted bag was stolen by someone and was given to Kāmamañjarī. She, in turn, transferred the blame to Arthapati and the king banished him from the kingdom.
Interpretation should happen in such a way that there is no room for inconsistencies. Even in treatises which are honest there might be statements which contradict each other. If that happens one of them should be slightly modified to remove such inconsistency. The important premise should drive the secondary premise in this case.
ರಾಕೇಂದುಬಿಂಬಮೈ ರವಿಬಿಂಬಮೈ ಯೊಪ್ಪ
ನೀರಜಾತೇಕ್ಷಣ ನೆಮ್ಮೊಗಂಬು
ಕಂದರ್ಪಕೇತುವೈ ಘನಧೂಮಕೇತುವೈ
ಯಲರು ಬೂಬೋಡಿಚೇಲಾಂಚಲಮ್ಮು |
ಭಾವಜು ಪರಿಧಿಯೈ ಪ್ರಳಯಾರ್ಕು ಪರಿಧಿಯೈ
ಮೆರಯುನಾಕೃಷ್ಟಮೈ ಮೊಲತ ಚಾಪ-
ಮಮೃತಪ್ರವಾಹಮೈ ಯನಲಸಂದೋಹಮೈ