In 1931, DVG brought together his considered views on the problem of the Native States in a monograph titled The States and their People in the Indian Constitution. The book drew acclaim from reputed periodicals such as Bombay Chronicle, People, Hindustan Times, Servant of India, and Triveni. Eminent publicists such as A B Keith, C F Andrews, Alladi Krishnaswamy Iyer, and P L Chudgar considered it a tour-de-force.
7. Next day when Vatsarāja went to Vāsavadattā, he observed that she did not treat him any differently. He asked her cautiously, “Devi! Did you know that a princess called Kaliṅgasenā has come to marry me?” Without revealing her heartache, Vāsavadattā replied lovingly, “Yes my king. I have known. Indeed, it is as if Lakshmi herself has come! Through her, even her father, king Kaliṅgadatta, will be on your side. Although she is yearned for by many kings, she turned them all down in favour of my husband! Am I not fortunate?” Vatsarāja spent the night in her mansion.
ಸಂಸ್ಕೃತದ ದೃಶ್ಯಕಾವ್ಯಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಮಿಗಿಲಾದ ವಿದ್ವತ್ಕವಿಯೆಂದು ಹೆಸರಾದವನು ಮುರಾರಿ. ಈತನ ಏಕೈಕರೂಪಕ “ಅನರ್ಘರಾಘವ”ದ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿರುವ ಕೆಲವೊಂದು ಮಾತುಗಳು ನಮ್ಮ ಆಸಕ್ತಿಗೆ ಅರ್ಹರಾಗಿವೆ. ರಸಿಕರು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವುದು ವೀರ-ಅದ್ಭುತರಸಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಉದಾರಗಂಭೀರವಾದ ವಸ್ತುವನ್ನುಳ ಕಾವ್ಯವನ್ನೆಂದು ಮುರಾರಿಯು ಮೊದಲಿಗೇ ಒಕ್ಕಣಿಸಿದ್ದಾನೆ:
ತಸ್ಮೈ ವೀರಾದ್ಭುತಾರಂಭಗಂಭೀರೋದಾತ್ತವಸ್ತವೇ |
ಜಗದಾನಂದಕಂದಾಯ ಸಂದರ್ಭಾಯ ತ್ವರಾಮಹೇ || (೧.೬)
At his residence, Yaugandharāyaṇa invited a brahma-rākṣasa by name Yogeśvara. He instructed him, ‘Keep an eye on the activities of Kaliṅgasenā. Vidyādharas also usually have an eye on her. If you see her in the company of a siddha or a vidyādhara, it is good for us!’ The brahma-rākṣasa asked, ‘Why shouldn’t I abuse her or kill her?’ The minister replied, ‘That is great adharma; if we work such that dharma is not violated, that will in itself help us.
DVG’s assessment of the social milieu in South India before the fourteenth century ce requires mention:
5.
ಭವಭೂತಿ “ಉತ್ತರರಾಮಚರಿತ”ದ ಕಡೆಯ ಅಂಕದಲ್ಲಿ ಗರ್ಭಾಂಕತಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿ ಸೀತಾ-ರಾಮರ ಪುನರ್ಮೇಲನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಇದನ್ನು ವಾಲ್ಮೀಕಿಮುನಿಗಳ ರಾಮಾಯಣದ ಕಡೆಯ ಭಾಗವೆಂಬಂತೆಯೂ ಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಪ್ರಕಾರ ಶ್ರವ್ಯಕಾವ್ಯವಾದ ರಾಮಾಯಣದ ಮುಗಿತಾಯವು ದೃಶ್ಯಕಾವ್ಯದ ಮೂಲಕ ಆಗಬೇಕೆಂದು ವಾಲ್ಮೀಕಿಯದೇ ಸಂಕಲ್ಪ. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಕಡೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ರಂಗಕ್ಕೆ ತರಲು ಭರತಮುನಿಯ ನೆರವನ್ನು ಕೋರಿ ಅವನಿಗೆ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯನ್ನೂ ಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಸಜ್ಜುಗೊಂಡ ರೂಪಕವು ರಾಮನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅಶೇಷ ಕೋಸಲಪ್ರಜೆಗಳ ಸಮಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯುಕ್ತವಾಯಿತು. ಈ ರೂಪಕದಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಆಕೆಯೇ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೆ ಗಂಗೆ-ಭೂದೇವಿಯರೂ ತಮ್ಮವೇ ಭೂಮಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಾರೆ.
4. As Kaliṅgasenā stood on her balcony watching Somaprabhā fly away, a vidyādhara called Madanavega saw her and was awestruck by her beauty. But he thought it was not appropriate for him to be smitten by a mortal woman. He remembered Prajnapti, the goddess of intellect who appeared before him and told him that she was an apsaras born on the earth due to a curse. While this made him happy, no matter how much he wanted, he couldn’t just carry her away by force, for he carried a curse that would strike him dead if he were to force any woman.
ಮಹಾಕವಿ ಭವಭೂತಿಯ ರೂಪಕಗಳಲ್ಲಿ ಆತನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಕೃತಿತ್ವಗಳಲ್ಲದೆ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಸೂಚನೆಗಳೂ ಗಣ್ಯವಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶಿಸಬಹುದು. “ಮಾಲತೀಮಾಧವ”ದ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನೀ ರೂಪಕದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ:
ಭೂಮ್ನಾ ರಸಾನಾಂ ಗಹನಪ್ರಯೋಗಾಃ
ಸೌಹಾರ್ದಹೃದ್ಯಾನಿ ವಿಚೇಷ್ಟಿತಾನಿ |
ಔದ್ಧತ್ಯಮಾಯೋಜಿತಕಾಮಸೂತ್ರಂ