August 2022
There is a uniqueness in hāsya as opposed to the other rasas. It is enjoyed by one and all. This rasa has the power of entertaining everyone from small kids to old people. Irrespective of their vocation, whether one is a beggar, a servant, an officer, a merchant, a householder or a mendicant, everyone can enjoy it. This is not the case of the other rasas. The śṛṅgāra cannot be understood by small kids while the elderly might be disinterested. It...
ಎಂ. ಎನ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರ್
ಭವನದಲ್ಲಿ ಯಜುರ್ವೇದವನ್ನು ಕಲಿಸಲು ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಅವರನ್ನು ನಾವು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದೆವೆಂದು ಈಗಾಗಲೇ ಪ್ರಸ್ತಾವಿಸಿದ್ದಾಗಿದೆ. ಇವರು ವೇದ-ಸಂಸ್ಕೃತಗಳಿಗೆ ಹೆಸರಾದ ಮತ್ತೂರಿನವರು. ಆ ಗ್ರಾಮದ ಪುರೋಹಿತರ ಕುಟುಂಬದವರು. ಇವರ ಮನೆಯವರೆಲ್ಲ ನನಗೆ ಆತ್ಮೀಯರು, ಗೌರವನೀಯರು. ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಅವರ ಹಿರಿಯ ಅಣ್ಣಂದಿರು ಬ್ರಹ್ಮಶ್ರೀ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯ ಅವಧಾನಿಗಳು ಈಚೆಗಷ್ಟೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಅಗಲಿದರು. ಇವರೂ ಇವರ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ತಮ್ಮಂದಿರೂ ಬಾಳಿನ ಕೊನೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂನ್ಯಸಿಸಿ ಮುಕ್ತರಾದವರು. ಊರಿಗೇ ಪುರೋಹಿತರಾಗಿ ಆ ವೃತ್ತಿಗೆ ಸಾರ್ಥಕ್ಯವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟವರು...
ದೇಶವ್ಯಾಪಿ ಸಮರ
ಹೀಗೆ 1857ರ ಕ್ರಾಂತಿ ದೇಶದಲ್ಲೆಲ್ಲ ವ್ಯಾಪಿಸಿರಲಿಲ್ಲವೆಂಬ ವಾದವು ನಿರಾಧಾರ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಜಾಗೃತಿ ಇತ್ತೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಜನ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.
ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಜನ 1857ರ ಸಮರದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಇನ್ನೊಂದು ಮಿಥ್ಯಪ್ರತಿಪಾದನೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಷ ಇಂಥ ಪ್ರಚಾರ ನಡೆದಿತ್ತು. ಈಗಲೂ ಇಲ್ಲದೆ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿ ಹಾಗಿಲ್ಲ.
ಈಗ ನಾಲ್ಕೈದು ವರ್ಷ ಹಿಂದೆ ದಿವೇಕರ್ ಎಂಬ ಪುಣೆಯ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ವಾಂಸರು South India in 1857 ಎಂಬ ಗ್ರಂಥ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅದನ್ನು ಆಗ್ರಾದೊಬ್ಬರು ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. 1857ರ...
Deva! Kaṇva narrated this story and said, “Whoever would face adversities with courage will get all the fruits later, not the people who would run away in front of calamities; so, cast away your worries; Mṛgāṅkadatta will be reunited with Śaśāṅkavatī and he will rule the earth for a long time.” We found courage from his wise counsel and set out to find you. Bothered by hunger and thirst, we climbed this tree to pluck some fruits and we became...
Vālmīki also finds mention in the Śrīman-mahābhāratam too. In the sabhā-parva (7.19, *7.14 in critical text) Vālmīki’s presence in the court of Indra is mentioned by devarṣi Nārada. When bhagavān Śrī-kṛṣṇa goes to the court of Dhṛtarāṣṭra as the messenger, Vālmīki along with other maharṣis wish him success in the udyoga-parva (82.27, *81.27 in critical text). Later in droṇa-parva we see when Bhūriśravas has renounced the war and is in the state...
The Steadfastness in Yoga of a Jñānī
yuktaḥ karmaphalaṃ tyaktvā śāntimāpnoti naiṣṭhikīm
ayuktaḥ kāmakāreṇa phale sakto nibadhyate (BG 5.12)
The word “yukta” here means yoked or harnessed to yoga or being steadfast in yoga. A jñānī, having performed action, gives up its fruit. We realise quite soon that it is not easy to do so. But it is not that rare either. When can a planter of a coconut palm see its fruit? The planter of the tree is...
ಭವನದ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ವೇದಘೋಷ ಆಗಬೇಕಿದ್ದಾಗ ಅದನ್ನು ರಾಜಗೋಪಾಲ್ ಅವರೇ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಘೋಷಕ್ಕೊಂದು ಗಾತ್ರ ಬೇಕೆನಿಸಿದರೆ ಅವರಿಗೆ ಹತ್ತಿರದವರಾದ ಗಣೇಶ ಘನಪಾಠಿಗಳನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರೂ ಘನಾಂತವಾಗಿ ಯಜುರ್ವೇದವನ್ನು ಬಲ್ಲವರಾದರೂ ರಾಜಗೋಪಾಲ್ ಅವರ ದನಿ ಮೃದು, ಮಧುರ, ಸಮಾಹಿತ. ಗಣೇಶ ಘನಪಾಠಿಗಳ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ರೂಕ್ಷತೆ ಹೆಚ್ಚು; ಅಬ್ಬರವೂ ಮಿಗಿಲು. ಎಲ್ಲಿಯೂ ಅವರು ತಮ್ಮ ದನಿಯನ್ನೇ ಮುಂದುಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ರಾಜಗೋಪಾಲ್ ಯಾರೊಡನೆ ವೇದ ಹೇಳುವಾಗಲೂ ಅನುನಯ ಮತ್ತು ಅನುಸರಣೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಧಾರಶ್ರುತಿಯಾಗಿ...
ನಷ್ಟವಾದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆ
ಮೊದಲಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಕೈವಶಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈಗ್ಗೆ ಐವತ್ತರವತ್ತು ವರ್ಷ ಹಿಂದೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಾವಣಿ ಎಲ್ಲಡೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಅದರ ಕೆಲವು ಸಾಲುಗಳು ಹೀಗಿದ್ದವು:
ಮಹಿಳೆಯೊಳು ಭಾರತಭೂಮಿಯ ವೈಭವ-
ಬೆಡಗನು ಕೇಳಿದ ಬ್ರಿಟೀಷರು
ಮಹದಾಕಾಂಕ್ಷದಿ ಬಂದರು ಇಲ್ಲಿಗೆ
ವ್ಯಾಪಾರಕೋಸುಗ ಮೊದಲಿಹರು.
ಕ್ಲೈವನ ಕಪಟಾಚಾರದಿ ಭಾರತ-
ಖಂಡದಿ ನೆಲಸಿದ ಬ್ರಿಟೀಷರು
ದೈವಧರ್ಮವನು ದೃಷ್ಟಿಸದೆಮ್ಮಯ
ದೇಶದ ಸಿರಿಯನು ದೋಚಿದರು…
ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟುಮಟ್ಟಿನ ರೋಷ ಇತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ಇದರಿಂದ ಊಹಿಸಬಹುದು.
ಬಹುತೇಕ...
The minister Vikramakesarin finished narrating the story and said, “O king! The elderly brāhmaṇa narrated these stories and said, ‘Trivikramasena got everything he desired by the grace of the vetāla. You also learn this mantra to bring a vetāla under your control; you’ll find your king Mṛgāṅkadatta. You shall accomplish nothing by losing enthusiasm; you are my relative since you have saved me; so I suggest you this course of action!’ Upon his...
The aesthetics of group dance is compromised because choreographers fail to keep track of the changes that a solo performing art needs to undergo in the process of adapting itself to a group performance. The effort is like trying to put a square nut into a circular hole. Unless we go to the level of abstraction and examine things, no transformation can successfully take place. For example, to turn a bronze sculpture of Gaṇapati into one of...