April 2023
107. Tuṣyatu durjana-nyāya
“Let the wicked be happy” is the import of this nyāya. When the point raised by an opponent is impertinent, the debater agrees to it in a serious manner and when he counters it this nyāya finds use. “Very good; let’s assume what you say is true for a moment. But what would you say about the following then?”, this is the import of this nyāya.
108. Tṛṇāraṇimaṇi-nyāya
Tṛṇa here means bamboo; araṇi is the instrument used...
Śrī Kanakadāsa, the great mystic, said this -
Ṣaḍurasadannakè nalidāḍuva jihvè । kaḍurucigoṃbuva ruciguṇa ninadayya ॥
(Yours is the tongue that enjoys food with six rasas;
yours is the nature that deeply relishes all tastes)
The beauty, the very essence of the things that are present in the universe, the senses that experience them, and their capability to discern and enjoy belong to Bhagavān.
annaṃ ca brahma । bhoktā ca brahma ॥
(...
ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮ-ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಹುಕಾಲದಿಂದ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವಿದೆ. ವೇದಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಇದರ ಮಹತ್ತ್ವದ ಪ್ರಸ್ತಾವವುಂಟು. ಇಲ್ಲಿ ಸೂಚಿತವಾದ ಬ್ರಾಹ್ಮ ಮತ್ತು ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ಬರುವ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ವರ್ಣಗಳ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಪರಿಮಿತಗೊಳಿಸಿ ನೋಡುವುದು ಯುಕ್ತವಲ್ಲ. ಇವೆರಡೂ ಮೂಲತಃ ಸಮಾಜವನ್ನು ಮುನ್ನಡಸುವ ತತ್ತ್ವಗಳು. ಬ್ರಾಹ್ಮ-ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳು ವಿಶಾಲವಾದ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲ ಸ್ತರಗಳಿಂದ, ಎಲ್ಲ ಸಮುದಾಯಗಳಿಂದ ಹೊಮ್ಮಿಬರಬಹುದಾದ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಅಪ್ಪಟ ಬ್ರಾಹ್ಮ-ಕ್ಷಾತ್ತ್ರಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಂದಿಗೂ...
ಮಾಸ್ತಿ ಅವರು ಕಾಣಿಸಿದ ಗಂಡ-ಹೆಂಡಿರು ವಿಪ್ರಕುಲದವರು. ಅವರಿಬ್ಬರ ಸಂಸ್ಕಾರಪರಿಪಾಕಕ್ಕೆ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ವರ್ಣಕ್ಕೆ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಒದಗಿಬರುತ್ತಿದ್ದ ಅರಿವು-ಮನ್ನಣೆಗಳ ಅನುಕೂಲತೆಯೂ ನೆರವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ನಾವೀಗ ನೋಡಲಿರುವ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಕಲಾಸೃಷ್ಟಿಯ ಎರಡು ಗೌಣಪಾತ್ರಗಳಾದ ಪಮ್ಮ ಮತ್ತು ದುಗ್ಗಿಯರಿಗೆ ಇಂಥ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಇಲ್ಲ. ‘ಮೈ ಮನಗಳ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ’ ಎಂಬ ರಸೋಜ್ಜ್ವಲ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಜೋಡಿ ಸಿರಿ-ಅರಿಮೆಗಳ ಸಮೃದ್ಧಿಗಿರಲಿ, ಸಾಮಾನ್ಯದ ಹೊತ್ತುಹೊತ್ತಿನ ತುತ್ತಿಗೂ ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕಿರುವ ಜೀವಗಳು. ಕಾರಂತರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ಅವರು “...
Pleased upon hearing the story of Rāma, the sage Vālmikī eulogised Nārada, bid him farewell, and proceeded to the banks of the river Tamasā. Pointing at the clear waters of the river, the sage told his student Bharadvāja – “Look at the divine river! The water is pure and delightful just like a noble man’s heart!” Before taking a dip in the river, the sage walked around the woods and spotted a krauñca couple that sweetly sang in a duet. Even as...
97. Takrakauṇḍinya-nyāya
Takra means buttermilk, the householder instructs the cook: "Serve curds to the brāhmaṇas; serve buttermilk to Kauṇḍinya!" Kauṇḍinya too is a brāhmaṇa. From the first instruction, he should get curds, but from the second overrules the first and he gets the buttermilk. First one is a universal or general statement. It is called utsarga. The second one is a specific case. This is called apavāda, apavāda supersedes utsarga...
Well, then, is this path — performing one’s duties with the sole purpose of pleasing Bhagavān — an easy journey? Śrīkṛṣṇa himself was uncertain about it. Bhagavān is not in front of our eyes; dharma is not in front of our eyes either. Performing our duties only for the sake of Bhagavān or for dharma — single-minded devotion to our duty without even an iota of selfishness — is difficult. It is not easy to be a devoted servant who does his duties...
ಮಹಾಕವಿ ಭವಭೂತಿಯ ‘ಉತ್ತರರಾಮಚರಿತ’ ನಾಟಕವು ತನ್ನ ಘನತೆ-ಮಹೋನ್ನತಿಗಳಿಂದ ಅನನ್ಯವೆನಿಸಿದೆ. ಸೀತಾ-ರಾಮರ ಅಮೃತದಾಂಪತ್ಯವನ್ನು ಇದು ಕಂಡರಿಸಿರುವ ಪರಿ ಇಡಿಯ ರಾಮಾಯಣಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಮಿಗಿಲೆನಿಸಿದೆ. ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಘರ್ಷ ತಲೆದೋರಿದಾಗ ಸಂವೇದನಶೀಲರಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಹೇಗೆ ತಳಮಳಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಅಂತರಂಗದ ಮೌಲ್ಯಪ್ರಕ್ಷೋಭ ಏನೆಲ್ಲ ಅವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆಂಬ ಜೀವನದರ್ಶನವನ್ನು ಈ ಕೃತಿಯು ಕಂಡರಿಸುವಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾವ್ಯಗಳು ರೂಪಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಗಳ...
Prekṣaṇīyam is authored by Śatāvadhānī Dr. R Ganesh and translated to English with additional material by Arjun Bharadwaj. This is a book on the Essays on Indian Classical Dance and Theatre. It was my fortune that I was invited to speak on the contents of the books on the occasion of the release of its second edition, which was an improvised version of the first edition in terms of inclusion of additional essays, footnotes in more detail...