दक्षिण भारत में क्षात्र चेतना की परम्परा के एक और महानतम उदाहरण हिंदू धर्म के ध्वजवाहक शिवा-महाराज अर्थात छत्रपति शिवाजी रहे हैं। शूद्र माने जाने वाले भोंसले वंश में शिवाजी का जन्म हुआ था। शिवाजी का मूल उद्गम मेवाड़ के सिसोदिया समुदाय से रहा है अतः उन्हें राणा प्रताप परम्परा से जोड़ा जा सकता है।
ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯರ ಪ್ರಕೃತಿಪ್ರೀತಿಗೆ ಎಣೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ‘ಸರ್ವಂ ಖಲ್ವಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮ’ ಎಂಬ ಕೇವಲಾದ್ವೈತದೃಷ್ಟಿಗೆ ವಿಶ್ವವೆಲ್ಲ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದಘನವಾಗಿ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವುದು ಸಹಜವೇ ತಾನೆ? ಪಾಂಚಭೌತಿಕ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಎಲ್ಲ ಚರಾಚರ ಮತ್ತು ಜಡ-ಚೇತನ ಆಯಾಮಗಳನ್ನೂ ಅವರು ಆರಾಧಿಸುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷತಃ ಭೂಮಿಗೆ ಸೇರಿದ ಬೆಟ್ಟ-ಗುಡ್ಡ, ನದಿ-ನದ, ಕೆರೆ-ಕಡಲು, ಮರ-ಗಿಡ, ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮವರು ಇರಿಸಿದ ಅಕ್ಕರೆ-ಆದರಗಳು ಅಪಾರ. ಇದರ ಇತಿಹಾಸವೂ ಚಿರಂತನ. ವೇದಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಇದಕ್ಕೆ ವಿಪುಲ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
The play Mālatīmādhava belongs to the genre of prakaraṇa; the theme and plot of a prakaraṇa is kalpita, i.e., freshly created by the poet-playwright. Thus, the storyline of the current play under discussion must also have been created by the poet. Nevertheless, we can see from the play that the poet has used quite a number of well-established and ‘stock’ ideas and images in its construction.
उन्हे इस्लाम धर्म स्वीकरा करने के लिए बाध्य किया जाने लगा। उस समय वहाँ उपस्थित काजी ने कहा कि गोविंद सिंह चूंकि हमारा शत्रु है इसके लिए इन बच्चों को सजा न दी जावे। परन्तु इस्लाम धर्म स्वीकार न करने के अपराध में उन्हे जिंदा ही दीवार में चुनवा कर निर्दयता पूर्वक मार दिया गया। इन बच्चों को खडा कर उसके आसपास तीन फुट मोटी ईट व चूने की दीवार बनवा दी गई। उस समय बडे भाई जोरावर सिंह की आंखों में आंसू देख कर छोटे भाई फतेह सिंह ने पूछा कि क्या आप डर के कारण रो रहे हो ?
ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಸಮಾಪ್ತಿಗೊಳಿಸುವ ಮುನ್ನ ಪ್ರಕೃತ ಗ್ರಂಥದ ಕಡೆಗೆ ಬಂದಿರುವ ವರ್ಣ ಹಾಗೂ ಮತತ್ರಯಸಮನ್ವಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಒಂದೆರಡು ಮಾತು ಹೇಳಬೇಕು. ಡಿ.ವಿ.ಜಿ. ಅವರ ವಿಚಾರ ಇಲ್ಲಿ ಕೊಂಚ ಕುಂಠಿತವಾದಂತಿದೆ. ಜನ್ಮದಿಂದಲೇ ವರ್ಣವು ನಿರ್ಧಾರಿತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಅವರ ನಿಲುಮೆ. ವರ್ಣನಿರ್ಣಯವು ಜನ್ಮದಿಂದಲೂ ಸಾಧ್ಯವೆಂದರೆ ಯಾವ ವಿಪ್ರತಿಪತ್ತಿಯೂ ಇಲ್ಲ; ಜನ್ಮದಿಂದ ಮಾತ್ರ ವರ್ಣನಿರ್ಣಯ ಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಹೇಳುವುದು ಯುಕ್ತವಾಗಿ ತೋರದು. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೇ “ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯಂ ಮಯಾ ಸೃಷ್ಟಂ ಗುಣಕರ್ಮವಿಭಾಗಶಃ” (೪.೧೩) ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನಷ್ಟೆ. ಜೊತೆಗೆ ‘ವರ್ಣ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದದ ಧಾತುಮೂಲದ ಅರ್ಥವೇ ‘ಆಯ್ಕೆ’ಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದೆ.
The Mālatī-mādhava is a prakaraṇa in ten acts like the Mṛcchakaṭika. The following is the story –
The playwright has displayed his special calibre in compressing the events of an epic into a play, just as he has done in the Mahāvīracarita; in merely a single scene[1], he has effectively condensed all aspects of the first part of the epic of Rāmāyaṇa. The story of the rest of the play is suggested through the dialogue between the naṭa and the sūtradhāra.