History

भारतीय क्षात्त्र परम्परा - Part 13

इन सबमें अद्धितीय भार्गववंशी परशुराम थे। वे ब्राह्म-क्षात्र समन्वय के श्रेष्ठ प्रतीक है। परशुराम द्वारा दुष्ट क्षत्रियों की सुव्यवस्थित विनाश लीला का वर्णन पुराणों में दिया गया है। शास्त्रानुसार आपद्धर्म[1] के रुप में हर कोई क्षात्र धर्म धारण कर सकता है।

भारतीय क्षात्त्र परम्परा - Part 12

कालिदास की क्षात्र चेतना

कवि शिरोमणि महाकवि कालिदास ने अपनी सर्वश्रेष्ठ कृति ‘रघुवंश’ में यह पूर्णतः स्पष्ट किया है कि किस प्रकार एक साम्राज्य में क्षात्र को पोषित किया जाना चाहिए और साम्राज्य की समृद्धि हेतु किस तेजस्विता की आवश्यकता है। कालिदास ने दिलिप तथा रघु जैसे महान राजाओं और अग्निवर्ण जैसे चरित्र हीन तथा अयोग्य राजाओं की तुलना करते हुए स्पष्ट किया कि किन नैतिक सिद्धांतों का पालन करना आवश्यक है।

The Villainous Role of Marxist ‘Historians’ in the Rāma-janma-bhūmi Saga

It is now a foregone conclusion that Ayodhyā was the birthplace of Śrī-rāma and a grand devālaya of Rāma adorned ‘the undefeated city’ until it was broken down during Babur’s reign and a mosque was constructed upon it by his commander Mir Baqi (c. 1528 CE). This was widely known among Hindus for over four centuries. The 9th November 2019 verdict of the honourable Supreme Court of India finally brought an end to the morbid saga and paved the way for the construction of a grand Rāma-mandira.

भारतीय क्षात्त्र परम्परा - Part 11

इसी शौर्य भाव को हम ऋषि विश्वामित्र में भी देखते हैं जिन्होने राम को क्षात्र दीक्षा प्रदान की थी। एक महर्षि बनने से पूर्व विश्वामित्र ने ब्राह्म के साथ संघर्ष करते हुए ब्राह्म के कठिन पथ के महत्व का अनुभव कर, ब्राह्म क्षात्र समन्वय की महत्ता को समझा। अपने इस अनुभव के उपरांत वे सदैव सत्य के पथ पर चलते हुए अन्ततः आचार्य के पद पर प्रतिष्ठित हुए। परशुराम जो स्वयं एक ब्राह्मण थे, क्षत्रियों से लड़ते हुए क्षात्र में गहराई से सराबोर थे। वे भी अपने इस कृत्य की व्यर्थता को समझ कर आत्मबोध के मार्ग पर अग्रसर हुए। विश्वामित्र को वशिष्ठ ने तथा परशुराम को राम ने यथार्थ का मार

ದೇಶೀಯ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ. ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು - 4

ಟೀಕೆ, ಚಿಕಿತ್ಸೆ

ಈ ಒಂದು ಅಂಶವೇ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಬಿಚ್ಚಿಡುತ್ತದೆ, ಅದೇ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಅಧ್ಯಯನದ ವಸ್ತುವೂ ಹೌದು. ಅದೆಂದರೆ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ. ಅವರು ದೇಶೀಯ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮಾಡಿದ ಹೇರಳವಾದ ಟೀಕೆಗಳು. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು ದೇಶೀಯ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಕುರುಡು ವಕ್ತಾರರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ವಿಷಯವನ್ನು ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದರು, ಚಿಕಿತ್ಸಕವಾಗಿ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರು.

भारतीय क्षात्त्र परम्परा - Part 9

क्षात्र की भारतीय परम्परा में राजधर्म के दृष्टिकोण को समझने हेतु यंहा हमारे ग्रंथो से धर्म तथा अर्थ संबंधी कुछ उदाहरण प्रस्तुत हैं – अत्रिस्मृति तथा विष्णु धर्मोत्तर पुराण में निम्न पांच महायज्ञ राजा के कर्त्तव्य हैं –

दुष्टों को दण्ड़, सज्जनों का सम्मान,
न्यायोचित पथ से प्रगति और समृद्धि,
जन आकांक्षाओं और प्रश्नों का पूर्वाग्रह रहित न्यायोचित निर्णय,
भूमि संरक्षण[1]

भारतीय क्षात्त्र परम्परा - Part 8

शुक्ल यजुर्वेद का एक अन्य श्लोक निम्नानुसार है –

मेरे कंधों में बल है, मेरी बुद्धि में बल है
मेरी बांहो में, मेरे साहस में कर्म भरा है
एक हाथ से कार्य करु, दूजे से शौर्य दिखाऊ
मै स्वयं क्षात्र कहलाऊ[1]